Melting pot

Μάρτη βάλατε στα σπλάχνα σας; Όχι; Να σπεύσετε. Αμέσως!
Μπα, τι ακούω; Η κυρά δασκάλα που κόπτεται για τη συνέχιση των εθίμων, μην τυχόν και χαθεί η ένδοξη ελληνορθόδοξη παράδοση κλπ, κλπ.
Μην ανησυχείτε. Είμαι η ίδια αρνιγάδα που όλοι ξέρετε και αγαπάτε. Καμιά ξαφνική νοσταλγία δε με έπνιξε για την αγνή, αθώα και (βασικώς) ξενηστικωμένη ζωή στην αθάνατη ελληνική ύπαιθρο. Μόνο που να... η αυθόρμητη, διονυσιακή διασκέδαση των λαϊκών δρώμενων έχει δώσει τη θέση της σε δήθεν ξεφαντώματα. Η συναντίληψη και η αίσθηση του "κοινού των Ελλήνων" εξυπηρετούνται τώρα από στημένες παρελάσεις. Ξέρετε, αυτές που κάθε περιφερειακός δήμος στήνει με εγχώριες μουλάτες και έρμα παιδάκια νίντζα και βασίλισσες της νύχτας.
Άραγε έχουν κάποια λειτουργία τα έθιμα ή είναι πλέον αυτοσκοπός; Eχουν χάσει μεγάλο μέρος της αυθεντικής τους λειτουργίας, εφόσον συνεχίζονται από μια κοινωνία που έχει υποστεί τομές ή ακόμη παίζουν το ρόλο τους ; Και ποιος μπορεί να είναι αυτός;
Αίφνης, το πρωί της Καθαρής Δευτέρας στο πρανές της Ημαθίας, που καμαρώναμε τον γερο- παππού χαρταετό μας να πετάει στα γεμάτα παρά τα χρονάκια του, ακούω δίπλα μου τα γνώριμα Αλβανικά της ελληνικής υπαίθρου. Δυστυχώς δεν ήταν εκεί και η Β., η κυρία που μας βοηθάει στο σπίτι, να με πληροφορήσει- όπως κάνει συνήθως- από ποια μεριά της Αλβανίας έρχονταν η διπλανή παρέα. Γύρισα να δω, με τη διάκριση της πολιτικής ορθότητας που επιβάλλεται πια να έχει κανείς.
Τέσσερις πέντε νεαροί, με το δικό τους αετό. Καλά, δεν ήταν σαν και το δικό μας, αγωνιστικός, φτιαγμένος στο σπίτι, τα σχέδια από τα ιντερνέτια κλπ, κπλ. Από το ψιλικατζίδικο του χωριού ήταν και δύσκολο να πετάξει. Τα παιδιά λοιπόν παρότρυναν το ένα το άλλο. Κάποια στιγμή δε, παράτησαν τα Αλβανικά και το γύρισαν στα Ελληνικά με κορωνίδα το γνωστό επίθετο, αυτό που παραπέμπει και στον Επιτάφιο του Περικλή. Ξέρετε, εκείνο που σήκωνε τα χασκόγελα στην τρίτη Λυκείου. Και έτσι, σε στρωτά ελληνικά, συνέχισαν να μιλούν και να τουμπάρουν τον αετό τους μέχρι που έγινε κομμάτια.
Δε ξέρω αν στην Αλβανία πετούν αετούς. Δεν ξέρω πως λένε τη γιορτή του ερχομού της άνοιξης στο Ελβασάν και στη Χιμάρα. H Β., που πέρασε με τα πόδια στην Ελλάδα και έχει και στείλει και τα τρία της παιδιά στο πανεπιστήμιο, μου το είχε κάποτε εξηγήσει αλλά το λησμόνησα.





Ξέρω, στα σίγουρα, ότι δεν έχουν Χατζηκυριάκο -Γκίκα και Βασιλείου να τους πιτουράρουν. Ούτε Κοσμά Πολίτη να γράψει για το πέταγμα των αετών στον ουρανό της Σμύρνης.
Δεν πειράζει. Θαρρώ ότι ο κόσμος γίνεται καλύτερος από μικρές στιγμές, όταν οι πολιτισμοί ανακατεύονται και σμίγουν σιγά σιγά. Κάπως σαν τις κλωστές του "Μάρτη" που στρίβονται μαζί και μαζί πορεύονται, συνάμα κρατώντας το χαρακτήρα τους και τον εαυτό τους.
Και για να μη ξεχνιόμαστε ,το αληθινό νόημα του "Μάρτη" δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένα πρακτικό, αλλά σοφό, μέσο λαϊκής ιατρικής.
Η -σφιχτοδεμένη απαραιτήτως- παρουσία του στα βρεφικά και παιδικά κορμάκια, λαιμός και καρποί, είχε να κάνει με την πρώιμη διάγνωση ασθενειών που σχετίζονται με τον δυνατό ήλιο του Μαρτίου κατά τις "δρίμες", τις πρώτες μέρες του μήνα. Η έντονη ηλιοφάνεια προκαλεί την κινητοποίηση της λέμφου και την αναζωπύρωση ή την εμφάνιση πολλών κακών που θέριζαν κάποτε την παιδική ηλικία.
Για παράδειγμα, τα πλασμώδη της ελονοσίας βάφουν την λευκή κλωστή χαλκοπράσινη. Η φυματίωση κάνει τη σφιχτή κλωστή να χαλαρώσει γιατί το παιδί χάνει βάρος. Το παιχνίδι που γίνονταν με το πιάσιμο του "Μάρτη" με το στόμα του παιδιού είχε σκοπό να ελέγξει τη δυνατότητα του αυχένα να κάμπτεται. Και όλες οι σύγχρονες μαμάδες ξέρουμε , και τρέμουμε, τον άκαμπτο αυχένα... Κάποτε υπήρχαν παιδιά που ονομάζονταν "καψαλάκια". Ήταν όσα κατάφερναν να επιζήσουν από τις επιδημίες της εαρινής χοριομηνιγγίτιδας, με φανερές εκπτώσεις στη νευρολογική τους κατάσταση.
Βάλτε λοιπόν το "Μάρτη" στα μικρά σας. Όχι γιατί κινδυνεύουν στ' αλήθεια. Αλλά για να τιμήσουμε τη μητρική σοφία της αγράμματης γυναίκας που είχε αίσθημα, μυαλό και κότσια και τα έβαζε με το χάρο στρίβοντας δυο μάλλινες, δυο μπαμπακερές κλωστές.
Και για να θυμάμαι κι εγώ τη χοντράδα μου , που φώναζα στα δικά μου και των φίλων μου τα μικρά, την Καθαρή Δευτέρα που μας πέρασε:
- Πηγαίνετε να κάνετε αυτό, πηγαίνετε να κάνετε το άλλο, τόσες φορές σας το είπα, δεν καταλαβαίνετε, μωρέ, ελληνικά;... και τα Αλβανά της διπλανής παρέας πολλαπλασίαζαν ,με νόημα,τα αρχαιοπρεπή τους επίθετα.