Στα μαύρα τα πανιά ή δυστυχώς επτωχεύσαμεν

Πριν λίγες μέρες, στο τέλος του Μάρτη, οι εργαζόμενοι στον ΟΤΕ της Θεσσαλονίκης προχώρησαν σε μια κίνηση διαμαρτυρίας για την πώληση του οργανισμού κρεμώντας στην πρόσοψη του κτιρίου επί της Καρόλου Ντηλ τεράστια μαύρα κρέπια. Οργάνωσαν και εκδηλώσεις, έπαιξαν και μουσική και μετά έφυγαν.
Τώρα κάτι διμοιρίες ΜΑΤ παραμένουν έξω από το κτίριο και οι ΜΑΤατζηδες ( εμείς εδώ τον τόνο τον βάζουμε στο ΜΑΤ, ήγουν μάτατζηδες) ρουφούν το φραπεδάκι τους στα όρθια, έξω από το 15ο Λύκειο . Τι φυλάνε ; Τα κρέπια. Τα μαύρα τα πανιά. Έτσι κι αλλιώς "είμαστε στα μαύρα τα πανιά", όπως έλεγε η Βασιλική κάποτε , όταν ήθελε να κοροϊδέψει την απόγνωση και την απελπισία της . Περίπου σαν ορισμένους προπολεμικούς Εβραίους της Σαλονίκης που σκάρωναν τις περίφημες εικονικές πτωχεύσεις στα Λαδάδικα. Να πώς γινόταν αυτό:
Μη βλέπετε τώρα τα Λαδάδικα. Έχουν καταντήσει τουριστικό σκηνικό, σαν την Πλάκα, για αφελείς Αχηναίους ( εκ του "τι είναι μαύρο και γεμίζει τις παραλίες της Μυκόνου;") που καταφτάνουν για διάφορα φεστιβάλ και μπιενάλες και ψοφάνε για έρωτες και φαγιά και ό,τι τέλος πάντων έχουν στήσει στο φαντασιακό τους για τη Θεσσαλονίκη .
Σαν ήμουν μικρότερη ζητούσα από μπαρμπάδες και πατέρα να βγάλω βόλτα τις κυνηγάρες σκύλες που φύλαγαν στο μαγαζί, τέρμα Προξένου Κορομηλά. Ξεστράτιζα καμπόσο και έφτανα στα Λαδάδικα. Τα μπορντέλα που έβλεπα εκεί, εντελώς ευυπόληπτα, δεν πουλούσαν κανενός είδους παραμύθι.




Πριν το δεύτερο πόλεμο, κι ακόμη και λίγο μετά από αυτόν η περιοχή έσφυζε από οικονομική δραστηριότητα μια και εκεί γίνονταν το χοντρεμπόριο πολλών αγαθών και βεβαίως του λαδιού. Αρχαία η οικονομική φατσάδα της γειτονιάς, χτισμένη και οχυρωμένη παρακαλώ από τους Φράγκους ,δίπλα στο λιμάνι. Σιγά σιγά Εβραίοι έμποροι κατάφεραν να παρεισφρήσουν στο χοντρεμπόριο αφού , μέχρι την πυρκαγιά του '17 τουλάχιστον, ήταν οι ισχυρότεροι οικονομικοί παράγοντες της πόλης.
Όταν όμως η εβραϊκή επιχείρηση βρίσκονταν σε στενότητα ρευστού εφάρμοζαν το κόλπο της εικονικής πτώχευσης ,που δεν είχε σκοπό να εξαπατήσει κάποιον, μια και έμοιαζε πιο πολύ με παράσταση Comedia del' Arte παρά με δόλια μεθόδευση. Εξάλλου ήταν σε όλους τους συμμετέχοντες γνωστό το"τελετουργικό" και η κατάληξη, συμφωνημένη από τον άγραφο νόμο της εμπορικής επιβίωσης.
Στην είσοδο της επιχείρησης κρεμούσαν μαύρα κρέπια. Η επικείμενη χρεωκοπία ανακοινώνονταν στους ενδιαφερόμενους, όσους δηλαδή είχαν νταραβέρια με τη φίρμα και αυτοί κατέφθαναν στο μαγαζί σοβαροί και κρατώντας επιμελώς τα προσχήματα. Ο υπό πτώχευση πάντα νοικοκύρης τους τοποθετούσε σε κύκλια διάταξη κηδείας και κερνούσε καφέ και κονιάκ, όχι από τον καφετζή, για να φανεί πως προσέχει τα έξοδα... Κατόπιν εξηγούσε τις δυσκολίες της επιχείρησης και ανακοίνωνε ότι θα αναγκαζόταν να το κλείσει το ρημάδι μια και δεν μπορούσε πια να απαντήσει στα έξοδα. Οι παρευρισκόμενοι έπεφταν σε κατήφεια και περίσκεψη. Τότε ένας μιλημένος πεταγόταν και έλεγε στο ισπανικό ιδίωμα της Σαλονίκης:
"Αντιό! Δεν πρέπει να το αφήσουμε έτσι! Να τι υποστηρίξουμε! Αδελφό μας είναι! Νο σεκαϊό α μπάσσο! Εγώ θα πηγαίνω να βάζω κάτι από το υστέρημά μου να αυξήσω το κεφάλαιο, να μη χρεωκοπήσει!". "Αντιό, κι εγώ να βάζω κάτι" έλεγε ένας άλλος από το θίασο και έτσι μαζεύονταν το ποσό που έπρεπε για να σωθεί το "σπίτι". Όσο για τους Χριστιανούς γείτονες, που παρακολουθούσαν με θυμηδία τα τεκταινόμενα, όταν πια τελείωνε η σεμνή τελετή πετούσαν άκακα πειράγματα στους Εβραίους με τον τρόπο που πρόφτασα ν' ακούσω από τον πατέρα:
"Άντιό, Σαδίκο! Να πηγαίνω να ενισχύω κι εγώ το επιχείρηση!"
Κάθε σύγκριση με τα σημερινά νομίζω παρέλκει. Ποιος κοροϊδεύει ποιον, ποιος χάνει, ποιος κερδίζει. Ποιος μηνύει και ποιος φοβερίζει. Μόνο τα μαύρα τα πανιά διατηρούν κάπως τη σημειολογία τους. Ίσως όχι για πολύ. Στο τέλος θα παρακαλάμε να μας αγοράσουν , όσο μπορούμε ακόμη να πιάσουμε καλούτσικη τιμή στην αγορά. Και τότε θα σημαίνουν απλώς ότι τα καταφέραμε.

( η σκηνογραφία της προπολεμικής επιχειρηματικής φάρσας βρίσκεται αυτούσια στο παράξενο ,μα όχι ολότελα αυθαίρετο, βιβλίο του Μ. Χαραλάμπους Η μυστική ιστορία της Θεσσαλονίκης, εκδ. Αρχέτυπο)