Πώς και τι έπλεκαν πριν από πενήντα χρόνια; Τότε οι μαμάδες μας ήταν νέα κορίτσια στη μετεμφυλιακή Ελλάδα της αστικοποίησης , η NIVEA κρέμα προσώπου και ένα ψυγείο ΙΖΟΛΑ "το καμάρι κάθε σπιτιού".
Και να που υπήρχαν ήδη οδηγίες σε περιοδικά για την κατασκευή ενός πλεκτού. Αυτό σημαίνει ότι έχει συμβεί πλέον η τομή ανάμεσα στο λεγόμενο "παραδοσιακό" πολιτισμό- τον οποίο χαρακτηρίζει η προφορική παράδοση- και στη νεοτερικότητα (mondernite) , όπου κυρίως ο γραπτός λόγος αναλαμβάνει τη μεταφορά και τη διάδοση των πολιτιστικών αγαθών. Στην Ελλάδα ο χρόνος αυτής της τομής εντοπίζεται πάνω κάτω στη δεκαετία του '40. Το πλέξιμο, όπως και αρκετές δραστηριότητες του "παραδοσιακού" πολιτισμού, απέκτησε καινούρια χαρακτηριστικά. Το σημαντικότερο, κατά τη γνώμη μου, αυτό που συνιστά δηλαδή τη διαφοροποίηση είναι η ύπαρξη και δημοσίευση γραπτών οδηγιών πλεξίματος. Από την επινόηση ή την αντιγραφή σχεδίων "με το μάτι" τώρα έχουμε πλήρεις και λεπτομερείς οδηγίες για την κατασκευή του πλεκτού. Το ενδιαφέρον βέβαια είναι ποιες ήταν οι αναγνώστριες του περιοδικού και κατ' επέκταση αποδέκτριες των οδηγιών. Γυναίκες της μεγάλης πόλης, εγγράμματες (διόλου αυτονόητο τότε),ευκατάστατες και με ενδιαφέρον για τις καινούριες τάσεις, μάλλον "του κόσμου" και όχι κατ' ανάγκη εργαζόμενες. Ό, τι δηλαδή ονομάζουμε αστές. Αυτό φυσικά σημαίνει ότι το πλέξιμο,ως καθαρώς γυναικεία απασχόληση, εξακολουθούσε να υπάρχει σε άλλες περιοχές και κοινωνικά στρώματα με πιο "παραδοσιακά" χαρακτηριστικά. Νομίζω ότι η λεπτομέρεια που επιβεβαιώνει τις σκέψεις αυτές είναι η ύπαρξη του δείγματος στις οδηγίες. Η αναγκαιότητά του βρίσκεται στην ύπαρξη πρωτότυπου πλεκτού αντικειμένου, στο οποίο έχει χρησιμοποιηθεί συγκεκριμένο "αγοραστό" μαλλί, βελόνες και διαστάσεις. Αντίθετα, στο "παραδοσιακό" πλέξιμο κάθε πλέκτρια έπρεπε να αυτοσχεδιάσει και να χρησιμοποιήσει υλικά που προέρχονταν από την οικιακή παραγωγή (μαλλί από τα ζώα, πλύσιμο, απολίπανση,ξάσιμο, γνέσιμο, βάψιμο και πλέξιμο). Κι ακόμη εργαλεία (βελόνες, αδράχτια, ρόκες) χειροποίητα. Όσο για τα σχέδια, εκεί ήταν και η αποθέωση της επινοητικότητας και της πρωτοτυπίας, ταυτόχρονα με μια σταθερή επανάληψη ήδη γνωστών και δοκιμασμένων τεχνικών στα οποία η μαθητεία γίνονταν μέσα στους κόλπους της "παραδοσιακής" κοινότητας.
Οι οδηγίες ,που υπογράφονται μόνο με τα αρχικά Χ.Κ.,περιλαμβάνουν τύπο και μάρκα μαλλιού, μέγεθος και είδη βελονών, είδη πόντων , δείγμα και στάδια πλεξίματος. Ό,τι δηλαδή βρίσκουμε σε ένα σημερινό περιοδικό, εκτός από το πατρόν. Η ορολογία είναι επίσης σχεδόν ίδια με τη σημερινή, όπως και η τεχνική. Δεν είναι προφανές αν ο/η Χ.Κ. είναι το άτομο που έχει σχεδιάσει τα πλεκτά ή απλώς έχει μεταφράσει τις οδηγίες από κάποιο ξένο έντυπο. Δεν μπορούμε λοιπόν να γνωρίζουμε με βεβαιότητα εάν πρόκειται για απλή μεταφορά ενός ξένου μοντέλου στην ελληνική αγορά, που είναι και το πιθανότερο , ή σε ελληνικό design(σπάνιο πουλί).
Φόρεμα για πολύ θαρραλέες πλέκτριες, με βελόνες Νο 2.5, από τη θρυλική "ΓΥΝΑΙΚΑ", τεύχος 207, Ιανουάριος του 1958. Η μόδα για την πόλη. Στενή μέση, τονισμένοι γοφοί, εφαρμοστό στήθος με πένσα και μήκος (από τη μασχάλη) 96 εκ. Θαυμάσια η λεπτομέρεια της πλεξίδας στο ρεγκλάν. Υποθέτω ψηλοτάκουνες γόβες.
Από το ίδιο περιοδικό, πουλόβερ ζακάρ και καπυσόν, ένα αξεσουάρ που έχει εκλείψει. Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι το ζακάρ αρχίζει ταυτόχρονα με την μανικοκόλληση και έτσι δημιουργείται ένας έξοχος ωμίτης. Φαντάζομαι κολλάν παντελόνι με έντονη τσάκιση και μποτάκια ορειβατικά.
Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον αν μπορούσαν να εντοπιστούν δημοσιεύσεις παλαιότερες από αυτές. Και ακόμη πιο ενδιαφέρον αν υπήρχαν και οι μαρτυρίες μεγαλύτερων γυναικών, για τα προκατοχικά χρόνια και τις συνήθειες πλεξίματος εκείνης της εποχής.
( Οι εικόνες "ανοίγουν", για όποιον/α ενδιαφέρεται για τις οδηγίες!)
Και να που υπήρχαν ήδη οδηγίες σε περιοδικά για την κατασκευή ενός πλεκτού. Αυτό σημαίνει ότι έχει συμβεί πλέον η τομή ανάμεσα στο λεγόμενο "παραδοσιακό" πολιτισμό- τον οποίο χαρακτηρίζει η προφορική παράδοση- και στη νεοτερικότητα (mondernite) , όπου κυρίως ο γραπτός λόγος αναλαμβάνει τη μεταφορά και τη διάδοση των πολιτιστικών αγαθών. Στην Ελλάδα ο χρόνος αυτής της τομής εντοπίζεται πάνω κάτω στη δεκαετία του '40. Το πλέξιμο, όπως και αρκετές δραστηριότητες του "παραδοσιακού" πολιτισμού, απέκτησε καινούρια χαρακτηριστικά. Το σημαντικότερο, κατά τη γνώμη μου, αυτό που συνιστά δηλαδή τη διαφοροποίηση είναι η ύπαρξη και δημοσίευση γραπτών οδηγιών πλεξίματος. Από την επινόηση ή την αντιγραφή σχεδίων "με το μάτι" τώρα έχουμε πλήρεις και λεπτομερείς οδηγίες για την κατασκευή του πλεκτού. Το ενδιαφέρον βέβαια είναι ποιες ήταν οι αναγνώστριες του περιοδικού και κατ' επέκταση αποδέκτριες των οδηγιών. Γυναίκες της μεγάλης πόλης, εγγράμματες (διόλου αυτονόητο τότε),ευκατάστατες και με ενδιαφέρον για τις καινούριες τάσεις, μάλλον "του κόσμου" και όχι κατ' ανάγκη εργαζόμενες. Ό, τι δηλαδή ονομάζουμε αστές. Αυτό φυσικά σημαίνει ότι το πλέξιμο,ως καθαρώς γυναικεία απασχόληση, εξακολουθούσε να υπάρχει σε άλλες περιοχές και κοινωνικά στρώματα με πιο "παραδοσιακά" χαρακτηριστικά. Νομίζω ότι η λεπτομέρεια που επιβεβαιώνει τις σκέψεις αυτές είναι η ύπαρξη του δείγματος στις οδηγίες. Η αναγκαιότητά του βρίσκεται στην ύπαρξη πρωτότυπου πλεκτού αντικειμένου, στο οποίο έχει χρησιμοποιηθεί συγκεκριμένο "αγοραστό" μαλλί, βελόνες και διαστάσεις. Αντίθετα, στο "παραδοσιακό" πλέξιμο κάθε πλέκτρια έπρεπε να αυτοσχεδιάσει και να χρησιμοποιήσει υλικά που προέρχονταν από την οικιακή παραγωγή (μαλλί από τα ζώα, πλύσιμο, απολίπανση,ξάσιμο, γνέσιμο, βάψιμο και πλέξιμο). Κι ακόμη εργαλεία (βελόνες, αδράχτια, ρόκες) χειροποίητα. Όσο για τα σχέδια, εκεί ήταν και η αποθέωση της επινοητικότητας και της πρωτοτυπίας, ταυτόχρονα με μια σταθερή επανάληψη ήδη γνωστών και δοκιμασμένων τεχνικών στα οποία η μαθητεία γίνονταν μέσα στους κόλπους της "παραδοσιακής" κοινότητας.
Οι οδηγίες ,που υπογράφονται μόνο με τα αρχικά Χ.Κ.,περιλαμβάνουν τύπο και μάρκα μαλλιού, μέγεθος και είδη βελονών, είδη πόντων , δείγμα και στάδια πλεξίματος. Ό,τι δηλαδή βρίσκουμε σε ένα σημερινό περιοδικό, εκτός από το πατρόν. Η ορολογία είναι επίσης σχεδόν ίδια με τη σημερινή, όπως και η τεχνική. Δεν είναι προφανές αν ο/η Χ.Κ. είναι το άτομο που έχει σχεδιάσει τα πλεκτά ή απλώς έχει μεταφράσει τις οδηγίες από κάποιο ξένο έντυπο. Δεν μπορούμε λοιπόν να γνωρίζουμε με βεβαιότητα εάν πρόκειται για απλή μεταφορά ενός ξένου μοντέλου στην ελληνική αγορά, που είναι και το πιθανότερο , ή σε ελληνικό design(σπάνιο πουλί).
Φόρεμα για πολύ θαρραλέες πλέκτριες, με βελόνες Νο 2.5, από τη θρυλική "ΓΥΝΑΙΚΑ", τεύχος 207, Ιανουάριος του 1958. Η μόδα για την πόλη. Στενή μέση, τονισμένοι γοφοί, εφαρμοστό στήθος με πένσα και μήκος (από τη μασχάλη) 96 εκ. Θαυμάσια η λεπτομέρεια της πλεξίδας στο ρεγκλάν. Υποθέτω ψηλοτάκουνες γόβες.
Από το ίδιο περιοδικό, πουλόβερ ζακάρ και καπυσόν, ένα αξεσουάρ που έχει εκλείψει. Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι το ζακάρ αρχίζει ταυτόχρονα με την μανικοκόλληση και έτσι δημιουργείται ένας έξοχος ωμίτης. Φαντάζομαι κολλάν παντελόνι με έντονη τσάκιση και μποτάκια ορειβατικά.
Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον αν μπορούσαν να εντοπιστούν δημοσιεύσεις παλαιότερες από αυτές. Και ακόμη πιο ενδιαφέρον αν υπήρχαν και οι μαρτυρίες μεγαλύτερων γυναικών, για τα προκατοχικά χρόνια και τις συνήθειες πλεξίματος εκείνης της εποχής.
( Οι εικόνες "ανοίγουν", για όποιον/α ενδιαφέρεται για τις οδηγίες!)
1 σχόλιο:
σε ευχαριστώ για τις λιλίκες που έγραψες, με έκανες να δακρύσω. τις ψάχνω τώρα που μεγάλωσα, γιατί η καλή μαμα μου τις έδωσε, κ δεν τις βρίσκω.
Δημοσίευση σχολίου