Και ένας άντρας!

Και ιδού η έκπληξη! Η συνεισφορά της ελληνικής τέχνης στο χθεσινό θέμα δεν είναι παρά ένας άντρας ζωγραφισμένος από έναν άλλο άντρα.
Πρόκειται βεβαίως για το "Πλέξιμο" του Νικηφόρου Λύτρα. Ο καλλιτέχνης γεννήθηκε στον Πύργο της Τήνου το 1832 και πέθανε στην Αθήνα το 1904. Αποκαλείται πατριάρχης της ελληνικής ζωγραφικής . Θεωρείται επίσης εισηγητής της ζωγραφικής ηθογραφίας, ένα είδος Παπαδιαμάντη του καμβά θα μπορούσε να πει κάποιος. Η διαφορά με τον Σκιαθίτη βρίσκεται στο γεγονός ότι οι ηθογραφίες του Λύτρα ανταποκρίνονται στη κυρίαρχη ιδεολογία της αστικής τάξης της εποχής. Ζωγράφισε κατά κόρον πορτρέτα για τα επιφανή μέλη των ισχυρότερων οικογενειών της Αθήνας. Όπως επίσης υπηρέτησε με τη ζωγραφική του το γενικό αίτημα των χρόνων του για την απόδειξη της ιστορικής συνέχειας των Ελλήνων.
Απεικόνισε σκηνές από τον βίο των λαϊκών ανθρώπων και ανάμεσά τους βρίσκεται 'Το πλέξιμο". Εικονίζει το προφίλ ηλικιωμένου, γενειοφόρου άντρα που πλέκει καθιστός μπροστά από ένα τοίχο με εξαίσιες σκιές, στο επάνω μέρος του οποίου βρίσκεται και η υπογραφή του καλλιτέχνη. Ο άντρας φορά κάτι που μοιάζει με το "αντερί", το ένδυμα δηλαδή που φορούν οι ελληνορθόδοξοι ιερείς κάτω από το ράσο στην καθημερινότητά τους. Εξάλλου το κεφάλι του γέροντα καλύπτεται από ομοιόχρωμο "καλπάκι" . Είναι όντως ιερέας;Θα μπορούσε να είναι και μοναχός μια και οι μοναχοί έχουν επίσης χειροτεχνική παράδοση στα διακονήματα που υπηρετούν.Το βλέμμα πάντως είναι προσηλωμένο στο ανοιχτόχρωμο πλεκτό που κρέμεται από το λαιμό. Μια κάλτσα;
Η μάνα μου πάντα περιέγραφε τις χωρικές στα θεσσαλικά χωριά που είχαν διαρκώς κρεμασμένες από το λαιμό τις καλτσοβελόνες με τη μισοτελειωμένη κάλτσα τους και ξαναπιάναν το πλέξιμο στην πρώτη ανάπαυλα από τη δουλειά στα χωράφια. Έπλεκαν για να οικονομήσουν τις ανάγκες της οικογένειας και έπλεκαν συνεχώς. Ήταν μέσα στα καθήκοντα της μάνας, της συζύγου, της κόρης. Η πεθερά μου πάλι διηγήται την ιστορία μιας κοπέλας,νύφης στο φοβερό ποντιακό σόι, που είχε στην αποκλειστική της ευθύνη το πλέξιμο ζακάρ για όλα τα μέλη της οικογένειας και ως εκ τούτου ήταν απαλλαγμένη από τις υπόλοιπες οικιακές και αγροτικές εργασίες. Εξάλλου μια φίλη, Λαρισαία επίσης, με ρώτησε τις προάλλες αν πλέκω με το μοντέρνο τρόπο, στη μασχάλη δηλαδή ή με τον "γιαγιαδίστικο", στο λαιμό.
Λοιπόν, έπλεκαν και οι άντρες πριν ένα αιώνα στον τόπο αυτό; Δύσκολα το υποθέτει κανείς. Ίσως ο Λύτρας, σε κάποιο από τα ταξίδια που έκανε για να "μαζέψει" θέματα συνάντησε κάπου αυτό το γέροντα και μετέτρεψε την εικόνα του σε ενσταντανέ , όπως θα κάναμε σήμερα με την κάμερα του κινητού, αν βλέπαμε το ίδιο. Έτσι κι αλλιώς κάποιος την "κρέμασε" κι αυτή, για λογαριασμό του καλλιτέχνη, εκατό και βάλε χρόνια μετά μετά την αρχική της αποθήκευση...